هشت باور رایج در مورد تغییرات اقلیمی - برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)

جهان با  سرعت بی‌سابقه‌ای در حال گرم شدن است و گرمای بی‌سابقه تقریباً تمام قاره‌های زمین را در بر گرفته است. ماه اپریل، یازدهمین ماه متوالی بود که سیاره زمین رکورد جدیدی در دمای هوا ثبت کرد. کارشناسان می‌گویند این نشانه‌ی روشنی از تغییر سریع آب و هوای زمین است. اما بسیاری معتقدند - یا حداقل می‌گویند که باور دارند - که  تغییرات اقلیمی  واقعی نیست و برای اثبات حرف خود به مجموعه‌ای از باور‌های رایج تکیه می‌کنند. 

دچن تسرینگ، مدیر موقت بخش تغییرات اقلیمی در برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، می‌گوید: "بیشتر مردم جهان به درستی اذعان دارند که تغییرات اقلیمی واقعی است. اما در بسیاری از نقاط، اطلاعات نادرست، اقدامی را که برای مقابله با یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی بشریت بسیار حیاتی است، به تأخیر می‌اندازد." 

در اینجا نگاهی دقیق‌تر به هشت باور غلط رایج مربوط به تغییر اقلیم می‌اندازیم:

باور غلط شماره ۱: تغییرات اقلیمی همیشه اتفاق افتاده است، بنابراین نباید نگران آن باشیم. 

درست است که دمای سیاره زمین مدت‌هاست که در نوسان بوده و دوره‌هایی از گرم شدن و سرد شدن داشته است. اما از آخرین عصر یخبندان در ۱۰ هزار سال پیش، آب و هوا نسبتاً پایدار بوده است، که به گفته دانشمندان برای توسعه تمدن بشری بسیار مهم است.

این ثبات اکنون دچار تزلزل شده است. زمین با سریع‌ترین سرعت خود در حداقل ۲۰۰۰ سال گذشته در حال گرم شدن است و حدود ۱.۲ درجه سانتیگراد گرم‌تر از دوران پیش از صنعتی شدن است. ۱۰ سال گذشته گرم‌ترین سال‌های ثبت شده بوده‌اند و سال ۲۰۲۳ رکورد دمای جهانی را شکست. سایر شاخص‌های کلیدی مرتبط با آب و هوا نیز در حال افزایش هستند. دمای اقیانوس‌ها ، سطح دریاها و  غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو با نرخ بی‌سابقه‌ای در حال افزایش است، در حالی که یخ‌های قطبی و یخچال‌های طبیعی با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال عقب‌نشینی هستند.

باور غلط شماره ۲: تغییرات اقلیمی یک فرآیند طبیعی است. هیچ ارتباطی با مردم ندارد.

در حالی که تغییرات اقلیمی یک فرآیند طبیعی است، فعالیت‌های انسانی آن را به سمت تشدید سوق می‌دهد. یک گزارش مهم از هیئت بین دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC)، که بر اساس تحقیقات صدها دانشمند برجسته اقلیم‌شناسی تهیه شده است، نشان می‌دهد که انسان‌ها مسئول تقریباً تمام گرمایش جهانی در ۲۰۰ سال گذشته هستند. بخش عمده‌ای از گرمایش زمین ناشی از سوزاندن زغال سنگ، نفت و گاز بوده است. احتراق این سوخت‌های فسیلی، جو را با گازهای گلخانه‌ای پر می‌کند که مانند پتویی دور سیاره عمل می‌کنند و گرما را به دام می‌اندازند. دانشمندان با اندازه‌گیری همه چیز، از هسته‌های یخ گرفته تا حلقه‌های درختان، توانسته‌اند غلظت گازهای گلخانه‌ای را ردیابی کنند. سطح دی‌اکسید کربن در بالاترین حد خود در ۲ میلیون سال گذشته است ، در حالی که دو گاز گلخانه‌ای دیگر، متان و اکسید نیتروژن، در بالاترین حد خود در ۸۰۰۰۰۰ سال گذشته قرار دارند .

با تغییرات آب و هوایی زمین، انتظار می‌رود طوفان‌ها و سایر ابرطوفان‌ها در بسیاری از نقاط جهان رایج‌تر شوند. عکس: APF/NOAA

باور غلط شماره ۳: چند درجه افزایش دما مسئله‌ی مهمی نیست.

در واقع، افزایش اندک دما می‌تواند اکوسیستم‌های حساس جهان را به هم بریزد و پیامدهای وخیمی برای انسان‌ها و سایر موجودات زنده داشته باشد. توافق‌نامه پاریس در مورد تغییرات اقلیمی با هدف محدود کردن میانگین افزایش دمای جهانی به «بسیار کمتر» از ۲ درجه سانتیگراد و ترجیحاً ۱.۵ درجه سانتیگراد، نسبت به دوران پیش از صنعتی شدن، تدوین شده است. حتی آن نوسان نیم درجه‌ای می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.  گزارش IPCC نشان می‌دهد که با افزایش ۲ درجه‌ای دما، بیش از ۲ میلیارد نفر در معرض گرمای شدید قرار خواهند گرفت، در مقایسه با زمانی که دمای هوا ۱.۵ درجه افزایش می‌یابد. اگر دمای زمین ۲ درجه سانتیگراد افزایش یابد، جهان دو برابر بیشتر گیاهان و گونه‌های مهره‌داران و سه برابر بیشتر حشرات را از دست خواهد داد. در برخی مناطق، عملکرد محصولات کشاورزی به بیش از نصف کاهش می‌یابد و امنیت غذایی را تهدید می‌کند.

با افزایش ۱.۵ درجه سانتیگرادی دما، ۷۰ تا ۹۰ درصد مرجان‌ها، که پایداری بسیاری از اکوسیستم‌های زیر دریا به آنها وابسته است، از بین می‌روند. با افزایش ۲ درجه سانتیگرادی دما، حدود ۹۹ درصد از آنها از بین می‌روند. ناپدید شدن آنها احتمالاً منجر به از بین رفتن سایر گونه‌های دریایی خواهد شد که بسیاری از آنها منبع حیاتی پروتئین برای جوامع ساحلی هستند. 

باور غلط شماره ۴: افزایش موج‌های سرما نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی واقعی نیست.

این بیان، آب و هوا و اقلیم را که دو چیز متفاوت هستند را با هم اشتباه می‌گیرد. آب و هوا شرایط جوی روزانه در یک مکان است و اقلیم شرایط آب و هوایی بلندمدت در یک منطقه است. بنابراین، ممکن است همچنان یک موج سرما وجود داشته باشد در حالی که روند کلی کره زمین در حال گرم شدن است. برخی از کارشناسان همچنین معتقدند که تغییرات اقلیمی می‌تواند به دلیل تغییر در الگوهای باد و سایر عوامل جوی، منجر به سرمای طولانی‌تر و شدیدتر در برخی مناطق شود. یک مقاله منتشر شده نشان داد که گرم شدن سریع قطب شمال ممکن است توده هوای سرد در حال چرخش بالای قطب شمال را در سال ۲۰۲۱ مختل کرده باشد. این امر باعث دمای زیر صفر تا جنوب تگزاس در ایالات متحده شد و میلیاردها دلار خسارت به بار آورد.

باور غلط شماره ۵: دانشمندان در مورد علت تغییرات اقلیمی اختلاف نظر دارند.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داد که ۹۹ درصد از مقالات علمی بررسی‌شده توسط متخصصان، تغییرات اقلیمی را ناشی از فعالیت‌های انسانی می‌دانند. این یافته با یک مطالعه‌ی گسترده در سال ۲۰۱۳ مطابقت دارد که نشان می‌داد ۹۷ درصد از مقالات بررسی‌شده توسط متخصصان که علل تغییرات اقلیمی را بررسی کرده‌اند، گفته‌اند که این تغییرات ناشی از فعالیت‌های انسانی است.

باور غلط شماره ۶: برای جلوگیری از فاجعه اقلیمی خیلی دیر شده است، بنابراین بهتر است به سوزاندن سوخت‌های فسیلی ادامه دهیم.

اگرچه اوضاع وخیم است، اما هنوز دریچه‌ی باریکی برای بشریت وجود دارد تا از بدترین تغییرات اقلیمی جلوگیری کند. آخرین گزارش شکاف انتشار گازهای گلخانه‌ای UNEP نشان داد که با کاهش ۴۲ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰، جهان می‌تواند افزایش دمای جهانی را در مقایسه با سطوح پیش از صنعتی شدن به ۱.۵ درجه سانتیگراد محدود کند. محاسبات ریاضی نشان می‌دهد که برای رسیدن به این هدف، جهان باید انتشار سالانه گازهای گلخانه‌ای خود را در کمتر از هفت سال، معادل ۲۲ میلیارد تن دی‌اکسید کربن کاهش دهد. این مقدار ممکن است زیاد به نظر برسد. اما با افزایش تأمین مالی و تمرکز بر توسعه کم‌کربن در حمل‌ونقل ، کشاورزی و جنگلداری جهان می‌تواند به آنجا برسد.

کارشناسان می‌گویند برای جلوگیری از بدترین تغییرات اقلیمی، جهان باید فناوری‌های کم‌کربن مانند انرژی خورشیدی را پذیرفت. عکس: UNEP/Duncan Moore

باورغلط شماره ۷: مدل‌های اقلیمی غیرقابل اعتماد هستند. 

منتقدان تغییرات اقلیمی مدت‌هاست استدلال می‌کنند که مدل‌های کامپیوتری مورد استفاده برای پیش‌بینی تغییرات اقلیمی، در بهترین حالت غیرقابل اعتماد و در بدترین حالت کاملاً نادرست هستند. اما IPCC، مرجع علمی پیشرو در جهان در زمینه تغییرات اقلیمی، می‌گوید که طی دهه‌ها توسعه، این مدل‌ها به طور مداوم «تصویری قوی و بدون ابهام» از گرمایش جهانی ارائه داده‌اند.

در همین حال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ توسط دانشگاه کالیفرنیا نشان داد که مدل‌های گرمایش جهانی تا حد زیادی دقیق هستند. این مطالعه ۱۷ مدل تولید شده بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۷ را بررسی کرد و دریافت که ۱۴ مورد از آنها با مشاهدات مطابقت نزدیکی دارند.

باور غلط شماره ۸: لازم نیست نگران کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باشیم. بشریت خلاق است؛ ما می‌توانیم با تغییرات اقلیمی سازگار شویم. 

برخی کشورها و جوامع می‌توانند با افزایش دما، کاهش بارندگی و سایر تأثیرات تغییرات اقلیمی سازگار شوند. اما بسیاری نمی‌توانند.

https://www.unep.org/news-and-stories/story/debunking-eight-common-myths-about-climate-change